Dunyo Konstitutsiyalar va 188 Davlatning rasmiy nomlari gerblari davlat bayroklari

Konstitutsiya va davlatning rasmiy nomi

konstitutsiyalar davlatning rasmiy nomlari: Mamlakatning rasmiy nomlanishi, uning huquqiy hujjatlarda mustaxkamlab ko‘yilishi mustaqil davlat shakllanishi tarixini aks ettiradi. Nemis davlat huqukining mumtoz namoyandasi Georg Ellinek o‘zining davlat xuquqiga doir asarida qadimiy YUnonistonda ham, shuningdek, qadimiy Rimda ham keng ko‘lamli hududlar bu erda yashovchilarning jamoalari sifatida belgilanganini ta’kidlagan. SHaxsning huquqiy maqomi hech qachon uning davlatga emas, balki hamisha faqat fukarolar jamoasi a’zolariga mansubligi va unga bog‘liqligi sifatida belgilangan.

«Ammo Rim shahridan, – deb qayd etgan G.Ellinek, – o‘sha hududda qadimiy buyuk davlat paydo bulgan. Bunda Rim atamashunosligi hukumat hokimiyatini Rim davlatiga tenglashtirgan va u shu tarzda «res publica» «imperium»ga aylantirilib, ana shu o‘zgarishni nomukammal aks ettira olgan, xolos. SHu tariqa davlatning eng muhim unsuri fuqarolardan davlat hokimiyati tomon o‘tadi; «res populi» shunday qilib «res imperantis» sinonimiga aylangan.

Bu Qiziq O‘zbekistonning Konstitutsiya va Mustaqil Davlat Ramzlari

Davlat maqomi asosining xududiy unsuri tomon siljishi O‘rta asrlar atamashunosligida davlatning «Er» atamasini belgilash uchun paydo bo‘lganligi bilan bog‘liq holda ko‘rilgan, Bu esa «shahar bo‘lmagan» davlat maqomiga mos tushgan va Er siyosiy kuchning asosi ahamiyatiga ega bo‘lgan.

Nihoyat, XVI asr boshlarida turli mamlakatlarda umume’tirof etilgan «davlat» atamasi muomalaga kirgan. konstitutsiyalar davlatning rasmiy nomlari Bu atamaning ilmiy adabiyotdan o‘rin egallashi, G.Ellinek fikricha, Nikkolo Makiavellining xizmati deb tan olinishi kerak.

Demak, bundan mamlakatning nomlanishi davr ruhiga muvofiq davlatninguch asosiy tarkibi – xalq, hudud va hokimiyat shakliga navbatma- navbat murojaat qilish asosida shakllangan, degan xulosa chiqarish mumkin.

Afsuski, hozirgi davr hukuqiy adabiyotlarida davlatning rasmiy nomlanishi tegishli huquqiy normalar mavjudligiga, hatto ushbu mavzuda siyosiy bahslar uchrab turganligiga qaramasdan e’tibordan chetda qolmoqda. Xolbuki, fikrimizcha, mamlakatning rasmiy nomlanishiga konstitutsiyaviy huquqning mustaqil instituti sifatida qaralishi kerak. konstitutsiyalar davlatning rasmiy nomlari Bu faqat rasmiy nomlanishni qayd etibgina qolmasdan, ayni paytda uni ichki davlat va tashqi siyosiy munosabatlarda ishlatish tartibini xam belgilab beradi. SHu bilan birga, qonunchilikning boshqa tarmoqlarida u bilan bog‘liq normalar paydo bo‘lishi uchun manba vazifasini o‘taydi.

Bunda davlat nomlanishining o‘ziga xos belgisi asosiy hisoblanadi bevosita unga nisbatan mamlakatlar nomlanishining turli usullari farqlanadi:

 birinchidan, nomlanishning millat nomidan paydo bo‘lishi (Bolgariya, Mongoliya, Qozog‘iston, O‘zbekiston va boshqalar);

ikkinchidan, nomlanish tegishli mamlakatlarning poytaxti nomi bilan atalishi (Lyuksemburg, Braziliya, Jazoir, Tunis, Quvayt va boshqalar);

uchinchidan, nomlanish tegishli mamlakat hududidagi yirik jo‘g‘rofiy ob’ektlar (daryolar, kӯllar, tog‘lar, sahrolar) nomidan tashkil topganligi (Gambiya, Kongo, CHad, Keniya, Namibiya va boshqalar);

tӯrtinchidan, nomlanishning mamlakatlar joylashgan orollar bilan bog‘liqligi (Bahrayn, Gvadelupa, Kuba, Irlandiya, Malta, YAmayka va boshqalar);

beshinchidan, mamlakatning jo‘g‘rofiy joylashishiga qarab nomlanishi (Ekvador, Markaziy Afrika Respublikasi, Janubiy Afrika Respublikasi va boshqalar);

oltinchidan, mamlakatlarning nomlari avliyolar sharafiga berilganligi (Martinika, Dominikan Respublikasi, San-Marino va boshqalar);

ettinchidan, mamlakatlar buyuk shaxslar sharafiga atalganligi (Kolumbiya, Boliviya, Filippin va boshqalar);

sakkizinchidan, mamlakatlar nomlarining o‘z kelib chiqishi bo‘yicha atamalar bilan bog‘liqligi (Grenada, YAngi Zelandiya, YAngi Kaledoniya va boshqalar);

tӯqqizinchidan, mamlakatlar nomlarining kashfiyotlar va yangi hududlarni o‘zlashtirish davrini aks ettirishi (Kosta-Rika yoki Boy sohil, Puerto-Riko yoki Boӣ bandargoh va boshqalar);

o‘ninchidan, mamlakatlar nomlanishining sun’iy atamalar bilan bog‘liqligi (Burkina-Faso yoki «Munosib insonlar vatani», shuningdek, Pokiston va boshqalar).

Individuallashtirilgan unsur tarixan davlat rasmiy nomlanishi tarkibida asosiy va, hatto, majburiy hisoblanadi.

Qator davlatlarning rasmiy nomlanishi, umuman, faqat individuallashtirish unsuri bilan bog‘liqdir (Kanada, Andorra, Fiji, YAponiya va boshqalar). Qӯshimcha unsur sifatida esa, eng avvalo, boshqaruv shakli kӯriladi. Ularning ikki turi mavjud:

– «monarxiya» (Norvegiya Qirolligi, Lixtenshteyn Knyazligi, Lyuksemburg Buyuk Gersogligi, YAman Sultonligi va boshqalar);

«respublika» (Gretsiya Respublikasi, Islandiya Respublikasi va boshqalar).

O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiya spinning 1-moddasiga gura: «O‘zbekiston – suveren demokratiya respublika. Davlatning «O‘zbekiston Respublikasi» va «O‘zbekiston» degan nomlari bir ma’noni anglatadi». Konstitutsiyamizda «Uzbekiston» atamasi – 336 marta, «Respublika» sӯzi esa 373 marta uchraydi.

Bugungi kunda mamlakatning rasmiy nomlanishi, birinchi navbatda, ushbu davlatning Konstitutsiyasi yoki maqomi bӯyicha unga mutanosib qonun hujjatida o‘z ifodasini topadi.

Bunda mamlakat Konstitutsiyasi yoki uning moddalari nomlanishi davlatning asosiy siyosiy-ijtimoiy xususiyatlarini qayd etadigan o‘ziga xos «pasport» vazifasini ӯtaydi:

«Monako Knyazligi mustaqil Davlatni tashkil etadi». «Mozambik Xalq Respublikasi – FRELIMO rahbarligida Mozambik xalqining Portugaliya va imperializm hukmronligiga qarshi asrlar davomidagi qarshiligi va qahramonona kurashining yakuni bo‘lib, suveren, mustaqil va demokratik davlatdir».

Konstitutsiyalar davlatning rasmiy nomlari «Turkmaniston – demokratik, huquqiy va dunyoviy davlat bo‘lib, unda davlat boshqaruvi prezident respublikasi shaklida amalga oshiriladi» 

Boshqa holatlarda mamlakatning Asosiy Qonunda nomlanishidan kelib chiqadigan rasmiy nomlanishi Konstitutsiyaning tegishli moddalarida bevosita ifodasini topmaydi, lekin ularda keltirilgan ta’rifdan anglashiladi.

«Kongo suveren va mustaqil Davlat bo‘lib, barcha hokimiyatning manbai xalq va xalqqa tegishli bo‘lgan ajralmas dunyoviy Xalq Respublikasi hisoblanadi».

«Portugaliya – inson shaxsini hurmat qilishga asoslangan, Portugaliya xalqining irodasi va manfaatlarini ifoda etadigan hamda ӯzining maqsadi sifatida sinfsiz jamiyat barpo etishni kӯzlaydigan suveren Respublikadir».

«Tanzaniya Birlashgan Respublika hisoblanadi». Ayni chog‘da, davlat nomlanishini Konstitutsiyada mustahkamlab qo‘yishda bevosita uning rasmiy nomlanishi kӯrsatilishining amaliyoti ham mavjud:

«Davlat «Eyre» yoki ingliz tilida «Irlandiya» nomiga egadir».

«Pokiston Pokiston Islom Respublikasi nomi bilan ta’sis etilib,

bundan buyon Pokiston deb ataladigan Federativ Respublikadir».

«Malgash xalqi davlat sifatida tashkil etilgan millatdan iborat bo‘lib, uning asosi sotsialistik va demokratik jamoa – fukunulunadir. Ushbu davlat, birinchi navbatda, o‘z kuchiga tayanadigan suveren va ajralmas respublikadir hamda «Madagaskar Demokratik Respublikasi» nomiga egadir».

Davlat rasmiy nomlanishining alohida konstitutsiyaviy institut sifatida ajratib kӯrsatilishiga doir misol ayniqsa qiziqarlidir. 1957 yil 31 avgustda kuchga kirgan Malayya Federatsiyasining Konstitutsiyasida maxsus 1-modda bo‘lib, u «Davlatning va Federatsiya hududining nomlanishi», deb atalgan. Mazkur moddada quyidagilar qayd etilgan: «Malayya Federatsiyasi (Perseku-tuan Tanax Melayu) deb ataladi»

Davlat ramzlarini keng ma’noda – mustakil davlatning mazmunini ifodalaydigan shartli belgilar ma’nosida xam tushunish lozim.

Xuddi shunday modda Sudan Respublikasining 1964 yil 5 noyabrdagi Muvaqqat Konstitutsiyasida ham bor1. Gananing 1960 yil 29 iyundagi Konstitutsiyasidagi «Gana Respublikasining e’lon qilinishi» deb atalgan 4-moddasida esa: «Gana suveren unitar Respublika hisoblanadi», deb kӯrsatilgan.

Mamlakatning rasmiy nomlanishi konstitutsiyalar bilan bir qatorda, ko‘pincha maxsus hujjatlarda ham mustahkamlab qo‘yilgan. Bunda davlatning nomlanishi faqat huquqiӣ tartibga solishgina bӯlmasdan, shuningdek, huquqiy ta’riflarda bir xil talqin etiladi.

 Birinchidan, bunday hujjatlarga davlat tashkil etilganligi e’lon qilingan (yoki ularningsuvereniteti, mustaqilligi va hokazolar e’lon qilingan) hujjatlarni kiritish kerak.

Ukrainaning mustaqilligi e’lon qilinishiga doir 1991 yil 24 avgustdagi hujjatda shunday deyilgan: «Ukraina Sovet Sotsialistik Respublikasining Oliy Kengashi tantanali ravishda UKRAINA MUSTAQILLIGINI va UKRAINA mustaqil ukrain davlati tashkil etilganligini e’lon qiladi».

Ikkinchidan, maxsus hujjatlarga davlatning qayta nomlanishi (nomlanishining o‘zgartirilishi) bilan bog‘liq hujjatlar ham mansub. Tojikiston Respublikasining 1991 yil 31 avgustdagi «Tojikiston Sovet Sotsialistik Respublikasi nomlanishini o‘zgartirish va Tojikiston SSR Konstitutsiyasi (Asosiӣ Qonuni)ga o‘zgartirishlar kiritish to‘g‘risida»gi Qonuni huddi shunday toifaga kiradi. konstitutsiyalar davlatning rasmiy nomlari Unda quyidagilar qaydetilgan: konstitutsiyalar davlatning rasmiy nomlari «Tojikiston Sovet Sotsialistik Respublikasi bundan buyon Tojikiston Respublikasi deb ataladi».

Uchinchidan, mamlakat nomlanishini tiklash to‘g‘risidagi hujjatlarni, misol uchun, sobiq SSSR ittifoqdosh respublikalarining hujjatlarini ham maxsus hujjatlarning alohida turi sifatida ajratib kӯrsatish mumkin. Masalan, Litva Respublikasi Oliy Kengashining 1990 yil 11 martdagi «Litva davlatini tiklash to‘g‘risida»gi hujjati qabul qilingan3. SHuningdek, Estoniya SSR Oliy Kengashi ham 1990 yil 30 martda «Estoniyaning davlat maqomi to‘g‘risida»gi qarorini qabul qilgan.

Latviya Sovet Sotsialistik Respublikasi Oliy Kengashining 1990 yil 4 maydagi Deklaratsiyasiga bevosita quyidagi qoida kiritilgan: «Latviya davlatining rasmiy nomlanishi – LATVIYA RESPUBLIKASI, qisqartirilganda – LATVIYAdir».

Hokimiyatlar taksimlanishi tamoyili mazmunini davlat xokimiyatining konun chikaruvchi, ijro etuvchi va sud xokimiyatiga bo‘linishi yoki taksimlanishi kӯrinishida emas, balki davlat xokimiyati vakolatlarining xokimiyatni konun chikaruvchi, ijro etuvchi va sud organlari o‘rtasida bo‘linishi yoki taksimlanishi kӯrinishida ifodalash maksadga muvofik. Davlat xokimiyati organlarining bu uch tarmog‘i yagona oliӣ siyosiӣ irodani yagona davlat xokimiyati tarkibida ularga berilgan vakolatlar orkali amalga oshiradi.

Qozog‘iston Sovet Sotsialistik Respublikasining 1991 yil 10 dekabrdagi «Qozog‘iston Sovet Sotsialistik Respublikasining nomlanishini ӯzgartirish to‘g‘risida»gi Qonunida shunday qayd etilgan: «Qozog‘iston Sovet Sotsialistik Respublikasi Qozog‘iston Respublikasi deb qayta nomlansin». Ushbu Qonun Qozog‘iston Sovet Sotsialistik Respublikasining Prezidenti sifatida H.Nazarboev tomonidan imzolangan.

Moldova Sovet Sotsialistik Respublikasining 1991 yil 23 maydagi «Moldova SSR davlatining Moldova Respublikasi deb qayta nomlanishi to‘g‘risida»gi Qonunida quyidagilar qayd etilgan: «bundan buyon Moldova SSR suveren davlati Moldova Respublikasi (qisqartirilganda – Moldova) deb nomlansin». Ushbu qonun Moldova Respublikasining Prezidenti M.Snegur tomonidan imzolangan.

O‘zbekiston Oliy Kengashining qarorida boshqa hujjat – Oliy Kengashning «O‘zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligi to‘g‘risida»gi Bayonoti tasdiqlangan.

1990 yil 23 avgustda qabul qilingan «Armanistonning mustaqilligi to‘g‘risida»gi Deklaratsiyada quyidagilar e’lon qilingan: «Armaniston SSR Armaniston Respublikasi, qisqartirilgan holda – Armaniston deb qayta nomlanadi». SHundan sӯng Armaniston Sovet Sotsialistik Respublikasining 1990 yil 24 avgustdagi «Armaniston SSRni qayta nomlash tӯg‘risida»gi Qonuni chiqarilgan. Unda «Armaniston Sovet Sotsialistik Respublikasi Armaniston Respublikasi deb qayta nomlansin» deb kӯrsatilgan5. Aftidan, Armaniston qonun ijodkorlari davlat nomini o‘zgartirish uchun Deklaratsiyaning o‘zi etarli emas deb hisoblagan va buni maxsus qonun bilan mustahkamlab qo‘ygan.

Ayni paytda BMT tarkibiga 193 a’zo mamlakat va 2 ta kuzatuvchi davlat kiradi. Vatikan va Falastin davlati BMTning doimiy kuzatuvchi a’zolari va xalqaro huquq sub’ektlari hisoblanadi.

O‘nlab davlatlarning paydo bo‘lishi aslida mustaqil davlatlar yoki boshqa davlatlar tomonidan tan olinmagan davlatlar yoxud ularning soni etarli emas deb e’tirof etilgani bilan bog‘liq bo‘lib, ularning maqomi bahslidir.

Dunyoning kӯpgina qismlarida o‘zlarining mustaqil davlatchiligi tan olinishi uchun kurashayotgan aholi hududlari mavjud. Etnik, hududiy va tarixiy qonuniylikka, shuningdek, hududga ega bo‘lmagan insonlarning ayrim guruhlari yoki alohida shaxslarning virtual davlatlariga ham (mikrodavlatlar, mikromillatlar) asos solingan.

Ayrim hududlar va tuzilmalarning darajasi va maqomi bir ma’noda belgilanmasligi mumkin. Buni BMTga a’zo 193 davlatning quyidagi rӯyxatini o‘rganish asnosida bilib olish mumkin:

Dunening barcha gerb, Bayrok, Davlat nomlari va poytaxtlari 

№	GERB	BAYROQ	DAVLAT NOMI	POYTAXTI
1			Avstraliya – Avstraliya Ittifoqi	Kanberra
2			Avstriya – Avstriya Respublikasi	Vena
3			Albaniya – Albaniya Respublikasi	Tirana
4			Angola – Angola Respublikasi	Luanda
5			Andorra – Andorra knyazligi	Andorra-la-Velya
6			Antigua va Barbuda – Antigua va Barbuda	Sent-Jons
7			Argentina – Argentina Respublikasi	Buenos-Ayres
8			Armaniston – Armaniston Respublikasi	Erevan
9			AQSH – Amerika Qo‘shma SHtatlari	Vashington
10			Afg‘oniston – Afg‘oniston Islom Respublikasi	Qobul
11			BAA – Birlashgan Arab Amirliklari	Abu-Dabi
12			Bagama – Bagama Orollari Hamdo‘stligi	Nassau
13			Bangladesh – Bangladesh Xalq Respublikasi	Dakka
14			Barbados – Barbados	Brijtaun
15			Bahrayn – Bahrayn Qirolligi	Manama
16			Belarus – Belarus Respublikasi	Minsk
17			Beliz – Beliz	Belmopan
18			Belgiya – Belgiya Qirolligi	Bryussel
19			Benin – Benin Respublikasi	Kotonu
20			Bolgariya – Bolgariya Respublikasi	Sofiya
21			Boliviya – Boliviya Ko‘pmillatli davlati	Sukre
22			Bosniya va Gersogovina – Bosniya va Gersogovina	Saraevo
23			Botsvana – Botsvana Respublikasi	Gaborone
24			Braziliya – Braziliya Federativ Respublikasi	Brazilia
25			Bruney – Bruney-Dorussalom davlati	Bandar-Seri-Begavan
26			Burkina-Faso – Burkina-Faso	Uagadugu
27			Burundi – Burundi Respublikasi	Bujumbura
28			Butan – Butan Qirolligi	Tximpxu
29			Buyuk Britaniya – Buyuk Britaniya va SHimoliy Irlandiya Birlashgan Qirolligi	London
30			Vanuatu – Vanuatu Respublikasi	Port-Vila
31			Vengriya – Vengriya	Budapesht
32			Venesuela – Venesuela Bolivar Respublikasi	Karakas
33			Vetnam – Vetnam Sotsialistik Respublikasi	Xanoy
34			Gabon – Gabon Respublikasi	Librevil
35			Gaiti – Gaiti Respublikasi	Port-o-Prens
36			Gayana – Gayana Kooperativ Respublikasi	Jorjtaun
37			Gambiya – Gambiya Respublikasi	Banjul
38			Gana – Gana Respublikasi	Akkra
39			Gvatemala – Gvatemala Respublikasi	Gvatemala
40			Gvineya – Gvineya Respublikasi	Konakri
41			Gvineya-Bisau – Gvineya-Bisau Respublikasi	Bisau
42			Germaniya – Germaniya Federativ Respublikasi	Berlin
43			Gonduras – Gonduras Respublikasi	Tegusigalpa
44			Grenada – Grenada	Sent-Jorjes
45			Gretsiya – Gretsiya Respublikasi	Afina
46			Gruziya – Gruziya	Tbilisi
47			Daniya – Daniya Qirolligi	Kopengagen
48			Dominika – Dominika Hamdo‘stligi	Rozo
49			Dominikan Respublikasi – Dominikan Respublikasi	Santo-Domingo
50			Jazoir – Jazoir Xalq Demokratik Respublikasi	Jazoir
51			JAR – Janubiy Afrika Respublikasi	Pretoriya(ma’muriy), Keyptaun(qonunchilik), Blumfonteyn (sudlov)
52			Janubiy Sudan – Janubiy Sudan Respublikasi	Juba
53			Jibuti – Jibuti Respublikasi	Jibuti
54			Zambiya – Zambiya Respublikasi	Lusaka
55			Zimbabve – Zimbabve Respublikasi	Xarare
56			Indoneziya – Indoneziya Respublikasi	Jakarta
57			Iordaniya – Iordaniya Hoshimiylar Qirolligi	Amman
58			Irlandiya – Irlandiya	Dublin
59			Iroq – Iroq Respublikasi	Bag‘dod
60			Islandiya – Islandiya	Reykyavik
61			Ispaniya – Ispaniya Qirolligi	Madrid
62			Isroil – Isroil Davlati	Quddus
63			Italiya – Italiya Respublikasi	Rim
64			Kabo-Verde – Kabo-Verde Respublikasi	Praya
65			Kambodja – Kambodja Qirolligi	Pnompen
66			Kamerun – Kamerun Respublikasi	YAunde
67			Kanada – Kanada	Ottava
68			Keniya – Keniya Respublikasi	Nayrobi
69			Kipr – Kipr Respublikasi	Nikosiya
70			Kiribati – Kiribati Respublikasi	Janubiy Tarava(Bairiki)
71			Kolumbiya – Kolumbiya Respublikasi	Bogota
72			Komor – Komor orollari Ittifoqi	Moroni
73			Kongo Respublikasi – Kongo Respublikasi	Brazzavil
74			Kongo Demokratik Respublikasi – Kongo Demokratik Respublikasi	Kinshasa
75			Koreya Respublikasi – Koreya Respublikasi (Janubiy Koreya – OAVda keng qo‘llaniladigan norasmiy nomi)	Seul
76			Kosta-Rika – Kosta-Rika Respublikasi	San-Xose
77			Kot-d’Ivuar – Kot-d’Ivuar Respublikasi	YAmusukro
78			Kuba – Kuba Respublikasi	G avana
79			KXDR – Koreya Xalq Demokratik Respublikasi	Pxenyan
80			Qatar – Qatar Davlati	Doxa
81			Qirg‘iziston – Qirg‘iz Respublikasi	Bishkek
82			Qozog‘iston – Qozog‘iston Respublikasi	Ostona
83			Quvayt – Quvayt Davlati	Al-Quvayt(El-Kuveyt)
84			Laos – Laos Xalq Demokratik Respublikasi	Ventyan
85			Latviya – Latviya Respublikasi	Riga
86			Lesoto – Lesoto Qirolligi	Maseru
87			Liberiya – Liberiya Respublikasi	Monroviya
88			Livan – Livan Respublikasi	Bayrut
89			Liviya – Liviya	Tripoli
90			Litva – Litva Respublikasi	Vilnyus
91			Lixtenshteyn – Lixtenshteyn Knyazligi	Vaduts
92			Lyuksemburg – Lyuksemburg Buyuk Gersogligi	Lyuksemburg
93			Mavrikiy – Mavrikiy Respublikasi	Port Lui
94			Mavritaniya – Mavritaniya Islom Respublikasi	Nuakshot
95			Madagaskar – Madagaskar Respublikasi	Antananarivu
96			Makedoniya – Makedoniya Respublikasi	Skope
97			Malavi – Malavi Respublikasi	Lilongve
98			Malayziya – Malayziya	Kuala-Lumpur
99			Mali – Mali Respublikasi	Bamako
100			Maldiv – Maldiv Respublikasi	Male
101			Malta – Malta Respublikasi	Valletta
102			Markaziy Afrika Respublikasi – Markaziy Afrika Respublikasi	Bangi
103			Marokash (Marokko) – Marokash Qirolligi	Rabot
104			Marshall orollari – Marshall Orollari Respublikasi	Madjuro
105			Meksika – Meksika Qo‘shma SHtatlari	Mexiko
106			Mikroneziya Federativ SHtatlari – Mikroneziya Federativ SHtatlari	Palikir
107			Misr – Misr Arab Respublikasi	Qohira
108			Mozambik – Mozambik Respublikasi	Maputu
109			Moldaviya – Moldova Respublikasi	Kishinyov
110			Monako – Monako Qirolligi	Monako
111			Mongoliya – Mongoliya	Ulan-Bator
112			Myanma – Myanma Ittifoq Respublikasi	Neypido
113			Namibiya – Namibiya Respublikasi	Vindxuk
114			Nauru – Nauru Respublikasi	mavjud emas
115			Nepal – Nepal Federativ Demokratik Respublikasi	Katmandu
116			Niger – Niger Respublikasi	Niamey
117			Nigeriya – Nigeriya Federativ Respublikasi	Abudja
118			Niderlandiya – Niderlandlar Qirolligi	Amsterdam
119			Nikaragua – Nikaragua Respublikasi	Managua
120			Norvegiya – Norvegiya Qirolligi	Oslo
121			Ozarbayjon – Ozarbayjon Respublikasi	Boku
122			Palau – Palau Respublikasi	Ngerulmud
123			Panama – Panama Respublikasi	Panama
124			Papua-YAngi Gvineya – Papua Mustaqil Davlati – YAngi Gvineya	Port-Morsbi
125			Paragvay – Paragvay Respublikasi	Asunson
126			Peru – Peru Respublikasi	Lima
127			Pokiston – Pokiston Islom Respublikasi	Islomobod
128			Polsha – Polsha Respublikasi	Varshava
129			Portugaliya – Portugaliya Respublikasi	Lissabon
130			Rossiya – Rossiya Federatsiyasi	Moskva
131			Ruanda – Ruanda Respublikasi	Kigali
132			Ruminiya – Ruminiya	Buxarest
133			Salvador – El-Salvador Respublikasi	San-Salvador
134			Samoa – Samoa Mustaqil Davlati	Apia
135			San-Marino – San-Marino Respublikasi	San-Marino
136			San-Tome va Prinsipi – San-Tome va Prinsipi Demokratik Respublikasi	San-Tome
137			Saudiya Arabistoni – Saudiya Arabistoni Qirolligi	Ar-Riyod
138			Svazilend – Svazilend Qirolligi	Mbabane (rasmiy), Lobamba (qirollik va parlament)
139			Seyshel orollari – Seyshel orollari Respublikasi	Viktoriya
140			Senegal – Senegal Respublikasi	Dakar
141			Sent-Vinsent va Grenadina – Sent-Vinsent va Grenadina	Kingstaun
142			Sent-Kits va Nevis – Sent-Kits va Nevis Federatsiyasi	Baster
143			Sent-Lyusiya – Sent-Lyusiya	Kastri
144			Serbiya – Serbiya Respublikasi	Belgrad
145			Singapur – Singapur Respublikasi	Singapur
146			Slovakiya – Slovakiya Respublikasi	Bratislava
147			Sloveniya – Sloveniya Respublikasi	Lyublyana
148			Solomon orollari – Solomon orollari	Xoniara
149			Somali – Somali Respublikasi	Mogadisho
150			Sudan – Sudan Respublikasi	Xartum
151			Surinam – Surinam Respublikasi	Paramaribo
152			Suriya – Suriya Arab Respublikasi	Damashq
153			Serra-Leone – Serra-Leone Respublikasi	Fritaun
154			Tayland – Tayland Qirolligi	Bangkok
155			Tanzaniya – Tanzaniya Qo‘shma Respublikasi	Dodoma(qonunchilik poytaxti), Dor-us-Salom(ma’muriy markaz)
156			Togo – Togolez Respublikasi	Lome
157			Tojikiston – Tojikiston Respublikasi	Dushanbe
158			Tonga – Tonga Qirolligi	Nukualofa
159			Trinidad va Tobago – Trinidad va Tobago Respublikasi	Port-of-Speyn
160			Tuvalu – Tuvalu	Funafuti
161			Tunis – Tunis Respublikasi	Tunis
162			Turkiya – Turkiya Respublikasi	Anqara
163			Turkmaniston – Turkmaniston	Ashxobod
164			Uganda – Uganda Respublikasi	Kampala
165			Ukraina – Ukraina	Kiev
166			Ummon – Ummon Sultonligi	Maskat
167			Urugvay – Urugvay SHarqiy Respublikasi	Montevideo
168			O‘zbekiston – O‘zbekiston Respublikasi	Toshkent
169			Fiji – Fiji Orollari Respublikasi	Suva
170			Filippin – Filippin Respublikasi	Manila
171			Finlyandiya – Finlyandiya Respublikasi	Xelsinki
172			Fransiya – Fransiya Respublikasi	Parij
173			XXR – Xitoy Xalq Respublikasi	Pekin
174			Xorvatiya – Xorvatiya Respublikasi	Zagreb
175			Hindiston – Hindiston Respublikasi	YAngi-Dehli
176			CHad – CHad Respublikasi	Ndjamena
177			CHernogoriya – CHernogoriya	Podgoritsa
178			CHexiya – CHexiya Respublikasi	Praga
179			CHili – CHili Respublikasi	Santyago
180			SHarqiy Timor – SHarqiy Timor Demokratik Respublikasi	Dili
181			SHveysariya – SHveysariya Konfederatsiyasi	mavjud emas(de-yure,), Bern(de-fakto)
182			SHvetsiya – SHvetsiya Qirolligi	Stokgolm
183			SHri-Lanka – SHri-Lanka Sotsialistik Demokratik Respublikasi	Kolombo
184			Ekvador – Ekvador Respublikasi	Kito
185			Ekvatorial Gvineya – Ekvatorial Gvineya Respublikasi	Malabo
186			Eritreya – Eritreya davlati	Asmera
187			Eron – Eron Islom Respublikasi	Tehron
188			Estoniya – Estoniya Respublikasi	Tallin

Davlat bayrogi, gerbi va madxiyasi davlat suverenitete mazmunini ifodalaydigan davlatning rasmiy ramzlari bo‘lib, ular barkaror, xukukiy tasdiklangan tavsif, konun bilan belgilangan yaratilish va foydalanish tartibiga ega. Davlat bayrog‘i, Davlat gerbi va Davlat madxiyasi milliy va tarixiy kadriyatlarga aylangan tasviriy obrazlardan tuzilgan bo‘lib, mazmunidan mustakil davlat va jamiyatning irodasi, maksadi va intilishlarni to‘g‘risida umumiy axborot saklanadi.

SHuningdek, Vatikan – Rim papaligi – 1964 yildan buyon BMT huzuridagi doimiy kuzatuvchi maqomini olgan bo‘lsa, Falastin Davlati – 2012 yil 29 noyabrdan BMT huzuridagi kuzatuvchi davlat maqomiga ega.

konstitutsiyalar davlatning rasmiy nomlari Bundan tashqari, 2 ta davlat tuzilmasi YAngi Zelandiya bilan erkin assotsiatsiyada bo‘lib, bulardan biri: Niue-1974 yildanerkin assotsiatsiya bo‘lmish bu davlat YAngi Zelandiya Qirolligining bir qismi hisoblanadi. Ikkinchisi: Kuk orollari – 1965 yildan erkin assotsiatsiya va YAngi Zelandiya Qirolligining bir qismi hisoblanadi. YAngi Zelandiya ushbu ikki davlat hududini qisman nazorat qiladi, lekin diplomatik munosabatlarda ular tӯla mustaqildir.

SHu bilan birga, qisman tan olingan (BMTning kamida bitta a’zo davlati tomonidan tan olingan) quyidagi davlatlar mavjud:

– Abxaziya;

– Kosovo (BMTning 109 a’zo davlati Kosovoni mustaqil davlat sifatida tan olgan);

– SHimoliy Kipr faqatgina Turkiya tomonidan tan olingan bӯlib, qolgan barcha davlatlar Kipr hukumatini qonuniӣ hukumat sifatida tan olgan;

– Xitoӣ Respublikasi (Tayvan) (22 davlat bilan diplomatik munosabatlar olib boradi);

– Janubiӣ Osetiya;

– Sahro Arab Demokratik Respublikasi (hozirgi kunda SADR

mustaqilligini 59 davlat tan olib, diplomatik aloqa ӯrnatgan bӯlsa, ayrim davlatlar Marokash bu hududga da’vosiini tan olgan).

Ayni chog‘da, dunyoda tan olinmagan davlatlar borligiga ham e’tibor

qaratish lozim:

– Donetsk Xalq Respublikasi (Janubiӣ Osetiya davlati tomonidan qisman tan olingan);

– Lugansk Xalq Respublikasi (Janubiӣ Osetiya davlati tomonidan qisman tan olingan);

– Tog‘li Qorabog‘ Respublikasi (qisman tan olingan davlatlar bo‘lmish

Abxaziya va Janubiӣ Osetiya tomonidan tan olingan, Armaniston va Ozarbayjon o‘rtasidagi bahsli hudud hisoblanadi);

– Pridnestrove (qisman tan olingan davlatlar Abxaziya va Janubiӣ

Osetiya tomonidan tan olingan);

– Somalilend.

Va nihoyat, er yuzida aniqlanmagan maqomga ega bo‘lgan hududlar ham bor bo‘lib, Janubiy Sahro – sobiq Ispaniya Sahrosi nomli ispan mustamlakasi,

BMTning 1514-son Deklaratsiyasiga asosan mustaqillikni qӯlga kiritishi kerak edi. Biroq 1975 yilda Deklaratsiyaning 6-qismi buzilib, Marokash va Mavritaniya o‘rtasida ajratilgan, Janubiӣ Sahrodagi urushdan sӯng uning katta qismi Marokash tomonidan anneksiya qilingan, hududining qolgan qismi qisman tan olingan Sahro Arab Demokratik Respublikasi tomonidan nazorat qilinadi.

YAna bir aniqlanmagan maqomga ega bo‘lgan hudud – Ozod Kashmirni esa

hududi o‘z hukumati tomonidan boshqariladigan davlat sifatida Pokiston tan olgan. U Hindiston, Pokiston va Xitoy o‘rtasida bahsli hududlardan biri hisoblanadi.

Birlashgan Millatlar Tashkilotining rasmiy tillari

BMT rasmiy tillari – ingliz, arab, ispan, xitoy, rus va fransuz tillari.

Birlashgan Millatlar Tashkilotining ish tillari

• BMT Kotibiyati ish tillari – ingliz va fransuz tillari.

• BMT Xavfsizlik Kengashi ish tillari – ingliz, arab, ispan, kitay, rus va fransuz tillari.

Xalqaro tashkilotlarning rasmiy tillari

• Evropa Kengashi – ingliz va fransuz tillari.

• SHanxay Xamkorlik Tashkiloti – rus va xitoy tillari.

• Mustaqil Davlatlar Hamdӯstligi – rus tili.

• NATO – ingliz va fransuz tillari. Jahon banki – ingliz tili.

• Interpol – ingliz, fransuz, ispan, arab tillari.

• Afrika Ittifoqi – ingliz, fransuz, arab, suaxili, portugal tillari.

Standartlash bo‘yicha xalqaro tashkilot – ingliz, fransuz va rus tillarida.

Ispolzovannaya literatura

Ellinek G. Pravo sovremennogo gosularstva, T.1: Obщee uchenie o gosudarstve. – SPb, 1908. – S.93.

O‘sha joyda, 93-b,

Unta joyda, 94-6.

O‘sha joyda, 95-b.

Nomlanish yo‘llari ushbu asarda keltirilgan: Ageeva R.A. Stranы i narodы: Proisxojdenie nazvaniy.

– M., 1990. – S. 166-173 .